RİN TİN TİN [Günay Tulun]

Rin Tin Tin’i tanımayan var mı? 

Varsa da çok az olduğunu sanıyorum.
Gölgesinden hızlı silah çeken 1946 doğumlu* Lucky Luke, yani Türkiye’deki adıyla Red Kit’in köpeğidir o… Bu sevimli yaratığı; zamansız kaprisleri, Red Kit'i zor duruma düşüren sevgi gösterileri, tembel oluşu ve yemek düşkünlüğüne rağmen bir türlü kilo alamayan hâliyle severiz.

İyi ama çizgi roman kahramanı bir köpeğin, ülkenin bunca sert gündemi arasında ne işi var derseniz, onun da gündemin bir parçası olduğunu söylemem gerekecek. Tabii ki ülkemizdeki saçma sapan, vurucu kırıcı, küfürbazların salya sümük savaştığı iğrenç gündemin değil, sanat gündeminin…

RİCAM O Kİ
Yazıyı okumaya başlayanlardansa özel bir ricam var. Uzunluğuna lütfen tahammül edin. Kullandığım fotoğraf ve resimlerin çokluğu yazımı olduğundan da uzun gösterecek. Biliyorum ama en basit işte dahi düstur edindiğim şu kuralın kurbanıyım: "Bir işi tam olarak yapma niyetin yoksa o işe hiç başlama, başladıysan da tam ve doğru yap!". O nedenle bu uzunluk affola!

OSCAR
Geçtiğimiz günlerde; Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi’nin başarı ödülleri törenle dağıtıldı. Kısaca “Akademi Ödülleri” daha da kısası “Oscar” olarak ünlenmiş bu olay, ilk kez 1929 yılında dünya gündemine oturdu ve oturur oturmaz da kızılca kıyamet koptu… Kopan gürültünün nedeniyse bizim sevimli yaratık Rin Tin Tin ama olayı anlatmadan önce Rin Tin Tin’i biraz tanıyalım.

RİN TİN TİN 
Günümüzde çok sayıda evcil hayvana isim sahipliğini yapan bu çizgi roman kahramanı, aslında gerçek bir köpektir. Cins itibariyle bir Alman çoban köpeğidir. Fransa’da doğmuştur. İlk “Dünya Savaşı”nda Avrupa’da savaşan ve takma adı "Rinty" olan Lee Duncan adlı bir Amerikan askeri tarafından bulunmuştur. Rinty, bir gün, savaş için eğitilen birkaç yavru köpeğe rastlar, içlerinden ikisini sahiplenir. Pek sevimlidirler. Dönüş vakti geldiğinde onları ülkesine götürmek üzere yanına alır. Yavrulardan biri yolculuğa dayanamaz, ölür. Sağ kalan, kendi lakabı Rinty'den esinlenerek isimlendirdiği Rin Tin Tin’dir. 

RİN TİN TİN EĞİTİMDE
Duncan’la Rin arasında öylesine bir bağ oluşur ki eski asker, köpeği eğitmekte köpek de bu eğitimi büyük bir sevgiyle kabullenmektedir. Bu iş  dört yılı bulur. Sonunda bir gün, Duncan köpeğinin marifetlerini göstermek için gösteriye çıkar. İşte o gün, Rin Tin Tin ve Lee Duncan’ın önünde yeni bir kapı açılır. Hem de kırmızı halılı bir kapı… 

RİN TİN TİN ŞÖHRET YOLUNDA 

Rin’in marifetlerini sergilediği o gün, izleyicilerden biri gösteriyi kayda almaktadır. Bu eylem Duncan’ın hem gözünü açar hem de ona parlak bir fikir verir. Köpeğini bir filmde oynatacaktır. Artık tüm amacı budur ve bunun için de oturup bir film senaryosu yazar. Senaryodaki başrolü kimin alacağı da ilk cümle yazılmadan bellirlenmiştir. Rin Tin Tin!.. 

SERİ BAŞLIYOR 

Yapımcılar konuya olumlu yaklaşırlar ve Rin Tin Tin art arda film çevirmeye başlar. Akıllı köpek hiç güçlük çıkarmamakta, rollerini başarıyla tamamlamaktadır. Böylece, bazı kayıtlara göre 26 bazılarına göreyse 27 filmde başrole çıkar. Filmler geniş kitlelerin beğenisini kazanır ve film sayısı arttıkça Rin’in hayranları da Robert Thomas Malthus'un "Nüfus Kuramı"ndaki gibi geometrik olarak artar. 

Bir zamanlar, 8 mm'lik sinema makinemle birçok filmini sessiz olarak izlediğim bu büyük yıldızın, film setlerindeki dinlenme anları için arkalığında adı yazılı özel koltuğu bile vardı. 

İLK AKADEMİ ÖDÜLLERİ TÖRENİ 

O çalışmaydı, bu roldü, öteki filmdi derken 1929 yılına gelinir. O yıl ABD film endüstrisi, başarılı sinema yönetici ve emekçilerinin saptanarak en iyi eserle birlikte ödüllendirilmesine karar verir. Ödül dağıtım töreni, "5,- ABD $"ı karşılığında satılacak biletler karşılığında verilecek bir yemek sırasında yapılacaktır. Ödül dağıtım kararı, sektörün daha fazla tanınması, daha fazla gişe yapması için de iyi olacaktır ama törene radyoların davet edilmesi akıl edilememiştir. 

Bu ilk “Akademi Ödülleri” için 1927 ve 1928 yıllarında piyasaya sürülen filmler değerlendirmeye alınır. Ödüllendirilecek kişilerle eserleri tespit edecek jüri “Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi” tarafından seçilir. 

Jüri çalışmalara başlar. Aktörler yani erkek oyuncular arasında bizim Rin Tin Tin’de vardır. Üyeler aralarında tartışırlar. “Bir köpeği adaylığa kabul eder ve ödüllendirirsek dünyaya rezil oluruz!” düşüncesiyle Rin değerlendirilmeye alınmaz. En başarılı aktör ödülü, şu an hiçbir kopyasının bulunamadığı bir film olan Victor Fleming’in yönettiği 1927 yapımı “The Way of All Flesh” ile bir Josef von Sternberg yapımı olan 1928 yapımı “The Last Command” filmlerindeki başarıları nedeniyle Emil Jannings'e verilir. 

KIZILCA KIYAMET KOPUYOR
İşte o zaman kızılca kıyamet kopar. Ödülün Rin Tin Tin’in hakkı olduğunu söyleyenler olaylar çıkarır. Bu olaylar öyle hemen de durulmaz. Amerikan toplumunu beğenir ya da beğenmezsiniz ama onlar için asla "sessiz koyunlar" diyemezsiniz. Yani diktatör, sultan, kral, şeyh, emir gibi tek adamların koyduğu kurallara boyun eğip susmazlar. Yanlış da olsa "doğruluğuna inandıkları" konularda seslerini yükseltirler. 

İşte bu insanlar "Akademi" üyelerini, gördükleri her yerde, çeşitli metot ve eylemlerle bıkıp usanmadan protesto ederek yaptıkları haksızlığı yüzlerine vururlar. 

ÖDÜLÜ ESİRGEDİLER AMMAVELAKİN 

Ödülü Rin Tin Tin’den esirgerler ama halkın sevgisinin önüne geçemezler. Bu olaydan üç yıl sonra, kimine göre 15 kimine göreyse 16 yaşındayken, dönemin en büyük aktrislerinden biri olan Jean Harlow’un kucağında ölür. Aslında sözlüklere göre leşi demem gerek ama bu sözcüğü yazmaya elimin varmadığı cesedi, Rinty'nin kendisini bulduğu topraklara yani Fransa’ya gönderilir. Birçok insana nasip olmamış ve olmayacak gerçek bir sevgi seli eşliğinde, yeni yuvasına yerleştirilir.  

Büyük bir yetenek olan gerçek Rin Tin Tin'i, yine kendi soyundan gelen ve Rin Tin Tin adı verilen diğer aktör köpeklerden ayırmak gerek. 

İşte, Rin Tin Tin’in hayat öyküsünden birkaç damla... 



Günay Tulun   

BİLGİ NOTLARI
*1946 doğumlu: Lucky Luke yani Red Kit'in okur önüne çıktığı tarihtir 
Resim: Çizgi roman kahramanı Rin Tin Tin 
İlk fotoğraf: Gerçek Rin Tin Tin film setin-deki bir dinlenme anında özel koltuğunda 
2. ve 3. fotoğraflar: Farklı"Rin Tin Tin"lerin rol aldığı filmlerden iki kare 
4 ve 5. fotoğraflar: Farklı"Rin Tin Tin"lerin rol aldığı filmlerden iki afiş 
6. ve 7. fotoğraflar: Oscar verilen Emil Jannings'in o filmlerine ait afişler 
Son fotoğraf: Dönemin büyük yıldızı Jean Harlow